उत्तरकाशीमा कसरी आयो एकैपटक बाढी र पहिरो ?

नेपाल र भारतको सिमानामा पर्ने उत्तराखण्ड राज्यको उत्तरकाशी जिल्लास्थित हर्षिल नजिकै धारली गाउँमा बादल फाट्दा ठूलो बाढी र पहिरो गएको छ। यो घटनाले स्थानीय खिर गंगा नदीमा पानीको सतह बढाएको छ, जसले गर्दा धेरै घरहरू बगाएको र ठूलो क्षति पुर्‍याएको छ।

हालसम्मको जानकारीअनुसार, उद्धार कार्य जारी छ तर धेरै मानिसहरू बेपत्ता भएको आशंका गरिएको छ। उत्तराखण्डसफ मुख्यमन्त्री पुष्कर सिंह धामीले उद्धारका लागि आपत्कालीन टोलीहरू परिचालन गरेको र भारतीय सेना पनि खोजी तथा उद्धार कार्यमा सहयोग गर्न खटिएको बताएका छन्।

बादल फाट्नु भनेको के हो ?

बादल फाट्नु भनेको थोरै समयमा थोरै क्षेत्रफलमा अत्यधिक वर्षा हुनु हो। यो कुनै बादल फुट्ने घटना होइन, तर छोटो समयमा धेरै पानी पर्ने मौसमी घटना हो। सामान्यतया, एक घण्टाभित्र १०० मिलिमिटर (४ इन्च) भन्दा बढी वर्षा भएमा त्यसलाई बादल फाटेको मानिन्छ। यो मात्रा कतिपय सहरमा एक महिनामा हुने वर्षा बराबर हुन्छ।

बादल फाट्नुका कारण

बादल फाट्ने घटना विशेष गरी पहाडी क्षेत्रमा बढी हुन्छ। यसका मुख्य कारणहरू निम्नानुसार छन्:

भूगोल: पहाडका कारण न्यानो र आर्द्र हावा तीव्र गतिमा माथि उठ्छ। माथि गएर यो हावा चिसो हुन्छ र यसबाट छिटो घनत्व बढ्छ, जसले गर्दा ठूलो मात्रामा पानी वर्षाको रूपमा झर्छ।

मौसम: जब अत्यधिक आर्द्रता भएको न्यानो हावा चिसो हावासँग मिल्छ, तब तीव्र संवहन र स्थानीयस्तरमा मुसलधारे वर्षा हुन्छ।

संवहन: हावाको तीव्र उर्ध्वमुखी गति र उच्च आर्द्रताले गर्दा बादलमा पानी जम्मा हुन्छ र एकैचोटि ठूलो मात्रामा खस्छ।

यसका जोखिम र असरहरू

बादल फाट्नुले धेरै जोखिम निम्त्याउन सक्छ। यसबाट हुने मुख्य असरहरू:

अचानक बाढी: यसले गर्दा नदी र खोलामा पानीको सतह अचानक बढ्छ र बाढी आउँछ।

पहिरो: तीव्र वर्षाले कमजोर माटोलाई बगाएर पहिरो र भू-स्खलन निम्त्याउँछ।

सम्पत्ति र जनधनको क्षति: यसले घर, सडक र अन्य पूर्वाधारहरूमा ठूलो क्षति पुर्‍याउँछ र धेरै मानिसहरूको ज्यान जान सक्छ। उदाहरणका लागि, सन् २०१३ मा केदारनाथमा आएको यस्तै विपत्तिमा ४,००० भन्दा बढी मानिसको मृत्यु भएको थियो।

सेवा अवरुद्ध: यसले बिजुली, खानेपानी र सञ्चार सञ्जालमा अवरोध पुर्‍याउँछ।